دوره 4، شماره 2، 1403، صفحات 89 - 101

نویسندگان : امیرعباس قاسم پور ¹ ، رضا جلالی* ² ، اردشیر سنایی ³

چکیده :
سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، اتحادی متشکل از 29 کشور از آمریکای شمالی و اروپاست که بعد از امضاء پیمان آتلانتیک شمالی در 4 آوریل 1949 بین ده کشور اروپایی، کانادا و آمریکا با هدف دفاع جمعی در واشنگتن پایه‌گذاری شد و مقر آن شهر بروکسل پایتخت بلژیک است. ناتو در زمان تأسیس، 12 عضو رسمی داشت که به ‌مرور زمان به تعداد کشورهای عضو اضافه شد. جغرافیای سیاسی کشورهای پیرامون ایران، همیشه تأثیر مهمی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی داشته‌اند. در طول دوره‌های مختلف، بسیاری از ائتلاف‌ها و پیمان‌های نظامی در فضاهای جغرافیایی اطراف ایران شکل ‌گرفته است. اهمیت ایران از نظر ژئوپلیتیک، موجب شده تا هر نوع پیمان نظامی-امنیتی، بر روابط ایران با سایر کشورها تأثیرگذار باشد. یکی از پیمان‌های مهم جهانی که در محیط جغرافیایی پیرامونی ایران ظرف 60 سال گذشته شکل‌گرفته، پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است. انتظار می‌رفت که با انحلال پیمان ورشو، سازمان ناتو نیز رو به ضعف نهاده و درنهایت کنار گذاشته شود ولی با تلاش‌های ایالات‌متحده، نه‌تنها چنین اتفاقی نیفتاد بلکه حوزه مأموریت‌های ناتو و دامنه نفوذ آن گسترش ‌یافته است. تغییر در مأموریت‌های گذشته ناتو و ایجاد وسعت سرزمینی و جغرافیایی برای ایفای نقش بیشتر پیمان آتلانتیک شمالی، پاسخ دولت آمریکا برای حفظ ناتو در مسیر برنامه‌های آتی ایالات‌متحده در سطح جهان به‌‌خصوص منطقه قفقاز و آسیای جنوب شرقی بوده است.

کلمات کلیدی :
ناتو، آتلانتیک شمالی، پیمان ورشو، امنیت