دوره 4، شماره 3، 1403، صفحات 98 - 117

نویسندگان : افشین محمدی دره شوری* ¹

چکیده :
با عنایت به تصویب قانون آیین دادرسی کیفری مصوب سال 1392، با اصلاحات بعدی و در متن آن حسب تدوین ماده 4 از این قانون، همواره اصل بر برائت افراد بوده و اثبات مجرمانه اعمال افراد نیازمند ارائه ادله محکمه‌پسند است؛ اما اینکه آیا «مقامات قضایی حسب عرف موجود در بدنه اجتماع، در جمع‌آوری ادله به هر نحوی اختیار دارند یا خیر؟»، سؤال اصلی این پژوهش خواهد بود. بدون شک، مقام قضایی در کشف دلیل و انجام تحقیقات مرتبط با پرونده دارای استقلال کامل است اما آیا این استقلال را در جمع‌آوری ادله، آن هم به نحو مطلق خواهد داشت؟ در مباحث کیفری، اقناع وجدانی قاضی، تأثیری مستقیم در صدور حکم دارد. وجدان قاضی با توجه به ادله، قانع خواهد شد؛ بنابراین، قضات موظف هستند برای صدور حکمی عادلانه، آزادانه دست به تحصیل ادله بزنند اما این آزادی تا بدان‌‌جا نیست که بتواند کرامت انسانی را پایمال نماید. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی-کتابخانه‌ای و رجوع به کتب مقدس و منابع غالباً درجه اول و با مراجعه به منابع کتابخانه‌ای، مقالات، پایان‌نامه‌ها و فیش‌برداری به بررسی برخی سخنان پیامبران الهی و بشارت‌های گذشتگان در ادیان ابراهیمی پرداخته شده است. به نظر می‌‌رسد که اصل آزادی تحصیل دلیل در نظام کیفری ایران یک مفهوم نسبی است چراکه در برخی جرائم، تحصیل ادله با هیچ‌گونه محدودیتی روبه‌‌رو نیست؛ حال آنکه در برخی جرائم دیگر، تحصیل ادله، عملی نامشروع و غیرقانونی به شمار می‌‌رود؛ بنابراین، قضات هستند که باید با توجه به جرائم صورت‌‌گرفته، نسبت به ارزیابی ادله و مشروعیت و عدم مشروعیت آنان دقت نمایند و در صورت نامشروع بودن ادله به آن ترتیب اثر ندهند.

کلمات کلیدی :
اقناع قاضی، آزادی، تحصیل دلیل، مباحث کیفری، فقه امامیه