دوره 3، شماره 4، 1402، صفحات 69 - 81

نویسندگان : صادق مرادی* ¹ ، آیدا تقی‌زاده ²

چکیده :
نظارت بر بزهکاران و نحوه طبقه بندی زندانیان از جمله مقوله های چالشی در سیاست جنایی نظام کیفری ایران بوده که با ورود به مکتوبات حقوقی و همچنین تاثیرپذیری از دیدگاه های نوین جرم شناسی، رویکردی جدید نسبت به آن مطرح می‌شود. این پرسش مطرح می‌شود که سیاست جنایی ایران در اجرای مجازات زندان و طبقه بندی زندانیان چگونه بوده و با توجه به آیین نامه های قوه قضاییه به چه صورت ارزیابی می گردد. در این رابطه قوه قضاییه در راستای سیاست زندان ها و طبقه بندی زندانیان، اقدام به تدوین دستورالعمل ها و آیین نامه های متفاوتی نموده که قانونگذار به تبعیت از آن با تصویب آیین نامه نحوه تفکیک و طبقه‌بندی زندانیان در این راه گام هایی برداشته که با تحولاتی در زمینه نظارت بر بزهکاران همراه بوده است. این نظارت ها با هدف حراست جامعه در برابر جرائم بزهکاران خطرناک اعمال می‌شود و می‌تواند زمینه‌ساز بروز چالش های حقوقی شود. کیفرشناسان معتقدند طبقه‌بندی زندانیان در صورتی که براساس نظریه بازپروری صورت گیرد، می‌تواند با کاهش خشونت، امنیت زندان را تامین و به واسطه دسترسی زندانیان به برنامه‌های بازپرورانه، تهذیب بزهکاران را محقق و چالش تورم جمعیت کیفری را برطرف کند. موضوع تفکیک وطبقه بندی زندانیان از جهت مفهومی، به دلیل عدم مرزبندی مشخص با مفاهیم مشابه؛ از حیث تعریف به دلیل فقدان معیارها و مصادیق قانونی جرم از جهت قانونی و اجرایی با کاستی‌های زیادی مواجه است. در این پژوهش ضمن تبیین چالش های حقوقی و قانونی، آسیب شناسی تفکیک و طبقه‌بندی زندانیان مطمع نظر است.

کلمات کلیدی :
زندانیان، طبقه بندی زندانیان، بازپروری زندانیان، آیین نامه سازمان زندان‌ها، اقدامات تامینی