دوره 2، شماره 4، 1401، صفحات 80 - 100

نویسندگان : حسن علیزاده* ¹

چکیده :
نفت اگرچه یک منبع بسیار باارزش جهت تولید انرژی و بسیاری از مواد شیمیایی است اما بی توجهی در مراحل استخراج و انتقال آن می¬تواند آلودگی¬های زیست محیطی فراوانی را به دنبال داشته باشد که بعضاً غیرقابل جبران هستند. آلودگی دریایی بیش از هر آلودگی دیگر، توجهات جامعه جهانی را برمی انگیزد زیرا انسان به عنوان یک عنصر به طور مستقیم و یا غیرمستقیم در مسئله آلودگی دریا دخالت دارد به گونه ای که این آلودگی نه تنها به منابع جاندار دریایی بلکه به سلامتی انسان¬ها، فعالیت های دریایی و آب دریا نیز ضرر و زیان وارد می¬سازد. مسئولیت ناشی از این آلودگی مسئله¬ای است که ابعاد پیچیده¬ای داشته و سال¬ها دولت¬ها را به منظور بررسی و حل مسائل مرتبط با آن به تکاپو وا داشته است. آلودگی¬های نفتی ناشی از نفت کش ها همواره یکی از عوارض اصلی حمل ونقل دریایی بوده که توانسته آسيب¬هایی جدی به محیط زیست دریایی وارد کند. قوانین جبران خسارت ناشی از آلودگی نفتی دریایی بر اساس کنوانسیون¬های مسئولیت مدنی 1969 و 1971، توسط پروتکل¬های 1992 به منظور رفع ایرادات سیستم پیشین، اصلاح و در سال 1996 اجرایی شد. قبل از ایجاد سیستم جبران خسارت ناشی از آلودگی نفتی، مسئولیت بر مبنای تقصیر بود و بر این اساس، در صورت ایجاد آلودگی، زیان¬دیده خسارت نفتی مجبور به اثبات تقصیر مالک کشتی می¬شد. کشور جمهوری اسلامی ایران نيز در همين راستا به دو پروتکل CLC 92 و FUND 92 به عنوان چهارچوب نظام جدید جبران خسارت آلودگی نفتی، پيوسته و آن ها را تصویب نموده است. این دو پروتکل به ترتيب در سال¬های 1387 و 1388 برای ایران لازم¬الاجرا شده¬اند. به طورکلی، هدف مطالعه حاضر، بررسی و تبیین جبران خسارت¬های وارده بر محیط زیست در حوزه آلودگی¬های نفتی (دریاها) در حقوق ایران و آمریکا است.

کلمات کلیدی :
آلودگي¬های نفتي، جبران، خسارت زیست‌محیطی، کنوانسیون