دوره 1، شماره 2، 1400، صفحات 41 - 62

نویسندگان : امینه مؤیدیان* ¹ ، عبدالکریم شاحیدر ²

چکیده :
دموکراسی یک روش حکمرانی مبتنی بر تصمیم¬گیری جمعیِ منبعث از خواست مردم است که به وسیله¬ی دو اصل « نظارت همگانی» و «برابریِ مشارکت در امور سیاسی» به ظهور می¬رسد. گفتنی است دو اصل مذکور ربط وثیقی با حق¬های انسانی دارند و به موازات گسترش و ارتقاء حقوق بشر، گستره¬ی آن ها نیز تغییر می کند. امروزه اگر چه دموکراسی رایج¬ترین نظام سیاسی است، لیکن هنوز نظامی عالم گیر نیست و رژیم¬های اقتدارطلب و یا شبه دموکراتیک در کشورهای گوناگون یافت می¬شوند که در مواردی با نقض حقوق بشر و حتی گاهی به صورت سیستماتیک صلح و امنیت داخلی و در موارد بسیار شدید صلح و امنیت بین¬المللی را تحت¬الشعاع قرار می¬دهند و اما با توجه به این که مفهوم صلح و امنیت در تعریف دموکراسی مستتر است، چرا که دموکراسی مفهومی است که در ذات خود نظامی از حقوق بشر مورد حمایت جامعه ی بین¬المللی را در بردارد و از طرف دیگر هدف اصلی جامعه ی بین¬المللی دستیابی به صلح پایدار است، ارزیابی رویکرد حقوق بین¬الملل نسبت به این روش حکمرانی بسیار حائز اهمیت است. در واقع می¬توان این پرسش را مطرح نمود که آیا نظام حقوقی بین¬المللی، دموکراسی را به عنوان یکی از هنجارها و اصول الزام آور برای دولت¬ها مورد شناسایی قرار داده است یا خیر؟ پژوهش حاضر با بکارگیری روش تطبیقی – تحلیلی با بررسی عملکرد نهادهای بین¬المللی جهانی از جمله مجمع عمومی، شورای امنیت و اسناد و نهادهای منطقه¬ای و تبیین مفهوم دموکراسی بر اساس مطالعات جامعه شناختی به بررسی این موضوع پرداخته است. فرض بر این است که اگر چه هنوز قاعده ی عامی برای ملزم کردن دولت¬ها به داشتن حکومت دموکراتیک در حقوق بین¬الملل موضوعه وجود ندارد ولی دموکراسی به مقوله ی حقوق نرم بین¬المللی از جمله نطق¬های سیاسی، اعلامیه¬ها و غیره به طور فزاینده¬ای وارد شده است و به دیگر سخن باید گفت که امروزه حقوق بین¬الملل نسبت به مقوله ی دموکراسی بی توجه نیست.

کلمات کلیدی :
حق تعیین سرنوشت، حقوق بشر، حقوق بین الملل، دموکراسی